حضرت زینب (س) در سال ششم هجری در خانه بزرگمرد تاریخ، حضرت علی (ع) و برترین و شریفترین زنان جهان فاطمه زهرا(س) دیده به جهان گشود. وی شخصیتی است ویژه که در خاندان شریف نبوی رشد یافت و جامع صفات نیک و پسندیده و افتخار تاریخ گردید. بعد از ولادتش رسول خدا (ص) از فاطمه (س) درخواست نمود فرزندش را نزد وی بیاورد. پیامبر(ص) نوزاد را به سینه چسبانید و با صدای بلند گریست، طوری که اشک از گونه های مبارکش سرازیر گشت. حضرت فاطمه (س) فرمود: «پدر جان، خدا هیچگاه چشمان تان را گریان نکند این گریه برای چیست؟» پیامبر (ص) فرمود: «دخترم، او به بلاهایی گرفتار اید و با مصیبت ها و دشواری های جانکاهی مواجه می شود. ای پاره تنم هرکس بر او و مصیبتش بگرید، پاداشش همانند کسی خواهد بود که بر دو برادر او گریه کند».در بعضی منابع تاریخی آمده است: تا چند روز پس از تولد، حضرت زینب (س) نامی نداشت و وقتی حضرت فاطمه(س) از امیرالمؤمنین(ع) علت تأخیر آن را خواست، امام فرمود: «منتظر هستم تا رسول خدا (ص) نامش را برگزیند.» و پس از این جریان پیامبر(ص) به فرمان خدا نام زینب را برای فرزند فاطمه(س) برگزید. کنیه حضرت زینب (س) را ام کلثوم و ام الحسن گفته اند که بعضاً با نام خواهرش حضرت ام کلثوم (س) نوعی تشابه به وجود آورده است. دختر امیرالمؤمنین (ع) چون به سن رشد رسید، عبدالله بن جعفر بن ابی طالب وی را به همسری برگزید. وی از تولد یافتگان حبشه و کسی است که پیامبر درباره اش دعای خیر فرمود

نگاهی نو به معانی «زینب»زینت پدر

معروف است زینب به معنای زینت پدر (زین اب) است. حضرت زینب (سلام الله علیها) وارث فصاحت و علم و شجاعت و ایمان و قدرت مناظره امام علی(علیه السلام) است و او این ویژگی ها را در جریان حوادث کربلا ارائه داده است. راوی می گوید؛ وقتی حضرت زینب (سلام الله علیها) در کوفه آن خطابه بلند و بالا را خواند، بشیر بن خزیم الأسدی می گوید: ونظرت إلی زینب بنت علی یومئذٍ، ولم أر خفرةً والله أنطق منها! کأنها تفرّع من لسان أمیرالمؤمنین علی بن أبی طالب (علیه السلام)؛ اللهوف/192در مجلس ابن زیاد، زینب خطبه ای خواند که ما گمان کردیم علی سخن می گوید، لحن صدا، علم، شجاعت و همه ویژگی های علی(علیه السلام) را در او دیدیم.

درخت تنهای تنومند تنها در بیابان

معنای دومی که اهل لغت برای«زینب» بیان نموده اند؛ درخت تنهای تنومند، تنهای در بیابان است؛ به راستی حضرت زینب (سلام الله علیها) شجره طیبه است. در آیه 24 سوره ابراهیم، چهار ویژگی برای شجره طیبه بیان شده است، ألم تر کیف ضرب الله مثلاً کلمةً طیبةً کشجرةٍ طیبةٍ أصلها ثابتٌ و فرعها فی السماء؛ و حضرت زینب (سلام الله علیها) شجره طیبه است و میوه هایی که برای جامعه بشریت داده است، میوه چهار فصل است و غیر شیعه هم از این میوه ها بهره می برد.

در محضر رسول اکرم (ص)

حضرت زینب (س) عالی ترین درس های زندگی را در دامان پدر و مادر آموخت و دانش، بزرگمنشی، عقلانیت و تکریم شخصیت را از محضر جد گرامیش کسب نمود. نوازش های پدرانه و عاطفی پیامبر (ص) نه تنها متوجه حسنین (ع) میگردید بلکه دختران فاطمه(س) نیز از آن بهره مند می شدند. خصوصاً حضرت زینب (س) که از قدرت تفکر و اندیشه بالایی برخوردار بود و در عین کودکی خصلتهای والایی داشت.

همراز حماسه حسینی

عشق و محبت حضرت زینب(س) به ذات احدیت، اوج ایثار و فداکاری وی را به نمایش گذارد و در همین راستا، ولآیت امام حسین (ع) قلب خواهر را از مهر و عاطفه لبریز کرد و او را مطیع محض حق و حقیقت نمود. تعلق خاطر این خواهر و برادر در خلال شواهد تاریخی و حتی دورانی که حضرت زینب (س) همسر عبدالله بن جعفر شده و زندگی مشترک تشکیل داده بود به خوبی نمایان است. در تاریخ چنین درجه ای از محبت بین یک خواهر و برادر کمتر دیده شده که البته دلیل آن واضح است؛ آن دو بزرگوار، عارف به کمال، عظمت و جلالت قدر و شأن یکدیگر بودند. به گونه ای که زینب (س) برادرش را سرور جوانان اهل بهشت و ریحانه رسول خدا(ص) می دانست امام حسین (ع) برایش یکی از شخصیت های مطرح در«آیه تطهیر»، «آیه مباهله» و«سوره هل اتی» و مهمتر از همه امام منصوب از جانب خدا و پیامبر (ص) و به نص صریح قرآن بود. حضرت امام حسین (ع) نیز خواهرش را به حقیقت شناخته و به کمالات و فضائل و ویژگی هایش آشنایی کامل داشت و روح بلندش را مخزن اسرار الهی و حافظ اصل نبوت و ولآیت می دانست. در تاریخ آمده است، روزی حضرت امام حسین(ع) مشغول تلاوت قرآن بود که خواهرش بر وی وارد شد. امام در حالی که قرآن را به دست گرفته بود به احترام وی از جا برخاست.

ویژگی ‌های برجسته‌ حضرت زینب(س)

نمی‌توان تمام ابعاد شخصیتی، حضرت زینب (س)، را شناخت؛ چراکه ایشان دارای شخصیت والایی همچون پدرشان هستند. وقتی نامشان به معنای زینت پدر است، بنابراین برای شناخت حضرت زینب (س) باید حضرت علی (ع) را شناخت. اگر پدر را نتوانیم بشناسیم، بنابراین شناخت حضرت زینب (س) میسر نیست. آنچه که در تاریخ از حضرت زینب (س) گفته شده است، تا حدی جایگاه بالای ایشان را نشان می‌دهد. در مقاطعی از تاریخ شخصیت حضرت (س) بیش از پیش ظهور و بروز داشته است. مثلا در واقعه‌ی عاشورا یا پس از آن در دوران اسارت این اتفاق رخ داده است. نکته‌ای که باید به آن توجه شود، این است که فعالیت ‌ها و عبادت‌ های حضرت زینب (س) پیش از واقعه‌ی عاشورا سبب شده است که در آن برهه‌ی حساس ایشان این گونه برای اسلام زحمت بکشند و از عزیزانشان بگذرند. بهترین وسیله برای شناخت حضرت زینب (س) در طول زندگیشان جملاتی است که معصومان به ویژه امام زین العابدین (ع) درباره‌ی عقیله‌ی بنی هاشم (س) بیان فرمودند. ایشان گفتند حضرت زینب (س) عالمه ‌ای هستند که معلم نداشتند. یعنی ایشان عالمانه و عاقلانه رفتار می ‌کردند. وقتی عقیله بنی هاشم (س) در کوفه بودند، زنان کوفه می‌گفتند، ما این زن را می ‌شناسیم؛ ما پای درس تفسیر و قرآن شان می ‌نشستیم. این‌ها نشان می‌ دهد که حضرت زینب (س) با وجود اینکه جزو ۱۴ معصوم نیستند، اما انسان ارزشمندی بودند و فعالیت‌ های مهمی در آن زمان برای شکوفایی اسلام انجام دادند.

عاقلانه و عالمانه

همه‌ی این ویژگی ‌ها به همان عالم شدن از جانب خداست. ایشان عاقلانه بودن و عالمانه بودن شان از سوی خداست. ایشان در میان معصومان یعنی حضرت زهرا (س)، امیرالمومنین (ع)، امام حسن (ع) و امام حسین (ع) رشد پیدا کردند. این جایگاه والای معنوی به همین سبب در ایشان وجود دارد. نکته‌ی دیگر در خصوص عاقله بودن ایشان است که آن را هم معصوم در خصوص ذکر کرده اند. امام باقر (ع) لقب عقیله‌ی بنی هاشم را برای آن حضرت بیان کرده اند. عقیله صفت مشبهه است. یعنی این صفت در وجود مقدس حضرت زینب (س) ثابت و ذاتی است و در شرایط مختلف تغییر نمی‌کند. آن قدر عقیله‌ی بنی هاشم (س)، شخصیت مهمی هستند که سید بن طاووس در لهوف ذکر می ‌کند، در شب عاشورا، یکی از وصایای امام حسین (ع) به خواهرشان حضرت زینب (س)، این بود که حضرت زینب (س) این امام معصوم را در نماز شبشان دعا کند. همه‌ی ما زیر قبه‌ی امام حسین (ع) می ‌رویم که حاجت روا شویم، اما خود امام حسین (ع) از حضرت زینب (س) می ‌خواهند دعای شان کنند. همه از امام حسین (ع) التماس دعا دارند، ایشان از خواهر.