هرچند جنگ به دلیل این که ماهیتی خون و خون ریزی، کشت وکشتار دارد امر ناپسند و ناخو شایندی است و به هیچ وجه تقدس ندارد ولی دفاع هشت ساله رزمندگان جمهوری اسلامی ایران دربرابر جنگ تحمیلی دولت حزب بعث عراق به دلیل داشتن خصوصیت ویژگی استثنایی نه تنها از قداست، نورانیت و معنویت برخوردار بوده بلکه نامی و عنوانی جز(دفاع مقدس) زیبنده آن نخواهد بود، چراکه دفاع مقدس پیش از آنکه دفاع باشد فرهنگ و مکتب جهادی درس آموز فراتر از زمان و مکانی است که در آن اتفاق افتاده است و این حقیقت، زمانی قابل فهم خواهد بود که دفاع مقدس همانگونه که بوده مورد تحلیل  قرار بگیرد، ازهمین رو به تحلیل اجمالی ده خصوصیت دفاع مقدس می پردازیم؛ 

1-(نصرت الهی رمز پیروزی

نخستین خصوصیت معنوی که از آغاز تاپایان جنگ در متن دفاع مقدس وجود داشت ((نصرت الهی وامدادغیبی)) بود، چرا که اگر توان و موقعیت سیاسی و نظامی، و امنیتی ایران و نیز توان و موقعیت نظامی، سیاسی عراق را در آغاز جنگ به درستی ملاحظه و مقایسه کنیم با همه وجود می یابیم آنچه که ایران را در برابر تجاوز و جنگ تحمیلی در برابر عراق هشت سال نگه داشت و اجازه نداد عراق به هیچ یک ازاهدافش دست پیدا کند فقط نصرت الهی و امداد غیبی و ایمان به آیه( ۷) سوره محمد( إنْ تنْصروا اللّه ینْصرْکمْ ویثبت اقدامکم) بوده است وگرنه با برتری نظامی که عراق در برابر ایران داشت می توانست تمام خوزستان را که مورد نظرش بود اشغال نماید و ضمیمه خاکش نماید و انقلاب اسلامی را که ۱۹ماه بیشتر ازعمرش نمی گذشت را ساقط نماید .

۲-(آرمان خواهی دفاع مقدس

دومین خصوصیتی که هشت سال دفاع در جنگ تحمیلی را قداست، حرمت ونورا نیت داده است و آن را از جنگ به فرهنگ تبدیل نمود ((آرمان خواهی)) رزمندگان در دفاع مقدس بوده است، به این معنا حزب بعث درتاریخ(۳۱-۶-۱۳۵۹) طولانی ترین و پرهزینه ترین و وسیع ترین جنگ تحمیلی (۱/۵برابرجنگ جهانی اول،دوبرابر جنگ دوم) در برابر ایران آغاز کرده است وهشت سال طول کشید، عراق ۷۲۳۶۳ نفر اسیر و ۳۹۵۱۴۸ کشته و ۳۶۶ فروند هواپیما ۹۰ هلیکوپتر سرنگون، و ۵۶۱ ملیارد دلار هزینه جنگ نمود و در مقابل ایران در مقام دفاع ۲۱۳ هزار شهید، ۱۴۰ هزار جانباز، ۳۲۰ هزار مجروح، ۴۰ هزار آزاده، و۶۲۷ ملیارد دلار هزینه متحمل شد.

ولی تفاوت در چنین هزینه سنگین جانی و مادی را بایست در انگیزه مدافعین جستجوکرد، آنچه که انگیزه متجاوزان عراقی را تشکیل می داد اشغال خاک پاک ایران اسلامی و دست یابی به اروند رود بود و با این همه هزینه وکشته نه تنها دست آوردی برای آنان نداشت بلکه محکومیت بین المللی حاصل آن بود، که در قطعنامه ۵۹۸ سازمان ملل، دولت عراق متجاوز معرفی شد، حاکمان حزب بعث نیز سرنوشت خفت باری پیدا کردند و به زباله دان تاریخ انداخته شدند، کشته شدگان عراقی در هشت سال ازجنگ نیز نظر دولت فعلی عراق از شناسنامه کشور عراق پاک شدند و هیچ امتیازی به خانواده آنان داده نشد. ولی آنچه که انگیزه رزمندگان ایرانی را تشکیل می داد و حاضر بودند بیش از این هم هزینه کنند دفاع از نظام مقدس جمهوری اسلامی، تمامیت کشور، دفاع از ناموس بوده است و همین موجب شد شهدای بلند مرتبه، جانبازان، آزادگان، و ایثار گرانش عزیز و محترم بمانند، اسوه آیندگان قرار بگیرند.

۳-(فرماندهی مقتدایی عارف و واصل الی الله

سومین خصوصیتی که موجب قداست پیداکردن دفاع هشت ساله شده و به آن حرمت داده است ((فرماندهی امام عارف وسالک الی الله)) بوده است، چراکه: فرماندهی سپاه متجاوز حزب بعث عراق را شخصی بنام صدام به عهده داشت که:

اولا: از نظر خانوادگی بی حسب ونسب است چراکه صدام حسین در سال ۱۹۳۷ در روستای العوجه تکریت در کشور عراق و در خانواده‌ای چوپان به دنیا آمد. مادرش او را صدام نام نهاد که در عربی به معنای فردی است که بسیار آسیب می رساند. پس از تولد صدام از نگهداریش سر باز زد. صدام تا سه سالگی در خانواده دایی، خیرالله طلفاح زندگی کرد. مادرش، صبحه طلفاح المسلط بار دیگر ازدواج کرد و صدام دارای سه برادر ناتنی شد. پس از بازگشت صدام نزد مادر، ناپدریش رفتار خشنی با او داشت و او را اذیت می‌کرد. در ده سالگی از تکریت فرار کرده و به بغداد رفت تا با عمویش که یک سنی متعصب بود زندگی کند. بستگان تکریتی وی که اکثراً چوپان بودند، بعدها تأثیرگذارترین و پرنفوذترین مشاوران و حامیان او شدند. بنابر اظهارات خود صدام، او چیزهای زیادی از عمویش یادگرفت. او با راهنمایی عمویش به یک دبیرستان  ملی‌گرا رفت. در سال ۱۳۳۶(۱۹۵۷ میلادی) و در ۲۰ سالگی به حزب انقلابی و پان‌عربی بعث که عمویش هم از طرفداران آن بود پیوست.

ثانیا: به دلیل احساس حقارت و کمبود شخصیت آنچنان خوی حیوانی و سفاک پیداکرده بود که پس از آنکه در سال ۱۹۵۷ میلادی به حزب بعث عربی سوسیالیست پیوست. دیکتاتور معدوم عراق در سال ۱۹۶۸ در کودتایی که منجر به قدرت یافتن حزب بعث و ریاست این حزب بر عراق شد، شرکت کرد و به یک حریف قدرتمند در دوران احمد حسن البکر رئیس جمهور اسبق عراق تبدیل شد.

وی در سال ۱۹۶۹ به عنوان معاون رئیس شورای فرماندهی انقلاب عراق منصوب شد. صدام در ژوئیه ۱۹۷۹ در پی استعفای احمد حسن البکر به دلیل بیماری، رسماً به عنوان رئیس جمهور و نخست وزیر و دبیرکل حزب بعث و رئیس شورای فرماندهی انقلاب و فرمانده عالی نیروهای مسلح عراق انتخاب شد. وی پس از به قدرت رسیدن در عراق، عملیات پاکسازی حزب بعث را آغاز کرد و ۲۳ مسئول ارشد این حزب را اعدام کرد و از آن زمان به بعد حتی یک لحظه هم از ترور مخالفانش کوتاه نیامد. سفاک و جانی فرماندهی سپاه عراق را به عهده داشت که اسمش مردم عراق را به وحشت می انداخت و جرئت مخالفت با او را نداشتند و به همین دلیل حضور مردم عراق در طول جنگ بیشتر از ایران بود، ولی در مقابل فرماندهی کل قوای سپاه ایران اسلامی پیر مرشد هشتاد ساله ای چون امام خمینی رضوان الله علیه به عهده داشت که از نظرسطح دانش فقیه جامع الشرایط و فیلسوف بی بدیلی بوده است که صدها مجتهد جامع الشرایط چون رهبر معظم انقلاب از کلاس درسش برخاستند و در عرفان عملی هم آنچنان وصل به عالم قدس بود که حقایق پنهان از عالم سیاست را می دید و پیش بینی می کرد از همین رو رزمندگان اطاعت از معظم له را اطاعت از حضرت ولی عصر ارواحنا له الفداء می دانستند و همه از سر عشق در جبهه ها حضور می یافتند و جانبازی و فداکاری می کردند از همین رو برخلاف همه جنگ های متداول جهان که حضور در جنگ اجباری است، ولی در دفاع مقدس نه اجباری وجود داشت و نه فتوای به جهاد داده شد، بلکه سخنان پیر عارف جماران بود که دل ها را از جا می کند و جوانان خوش نفس را تا مرز شهادت پیش می برد و همین موجب قداست و حرمت پیداکردن دفاع هشت ساله  شد.

۴-(ژنرال های بی ستاره جوان فرمانده لشکر وتیپ

چهارمین خصوصیت بی نظیر و استثنایی دفاع مقدس، فرماندهی لشکر و تیپ به عهده((ژنرال های بی ستاره جوانان)) بوده است، که انچنان با نیروهای تحت فرمانشان بی شکل بودند عنوانی جز برادر و یا حاجی با خود نداشتند، عظمت و قداست این خصوصیت زمانی  قابل فهم است که دونکته به درستی توضیح داده شود:

نکته اول: تیپ به مجموع  هزار تا پنج هزار پانصد نفر، و لشکر به تشکیل یافته از چند تیب که تعدادش ده هزار تابیست وپنج هزارنفر است که فرمانده تیب و لشکررا فرماندهی با درجه ستاره دار سرتیب تمام و یا سرلشکر از نظر اصول نظامی بایست عهده دار شود.

نکته دوم : کسی وارد ارتش می شود اگر بخواهد مراتب درجه داری نظام را طی کند چون طی کردن از درجه پایین تر و رسیدن به درجه بالاتر بین دو تا چهارسال طول می کشد شخص وقتی به باز نشستگی و به سن در حدود پنجاه سالگی می رسد به سرهنگ تمامی مفتخر می گردد مگر آنکه افتخارات تحصیلات و کار نامه های دیگری داشته باشد تا به صورت اعطایی به درجه ستاره داری چون سرتیپی، وسر لشکری و بالاتر مفتخر شود.

آنچه که دفاع مقدس را تبدیل به یک فرهنگ نموده این است فرماندهی تیب و لشکر را جوانانی از نوزذه تا بیست و هشت سال به عهده داشتند که هیچ یک سابقه نظامی نداشتند بلکه دانشجو، خبرنگار، کارمند، کارگر و معلم بودند به عنوان نیروی مردمی درجبهه حضور یافتند و از دل جبهه به صورت تجربی و خلاقیت شخصی اصول و فن نظامی را آموخته و استعداد ها خود را که ژنرال های چند ستاره نظامی پس از سی سال تجربه و آموزش نشان می‌دهند آنان در بین یک سال یا دو سال نشان دادند و قابلیت فرماندهی را به اثبات می رساندند و با عنوان معنا دار برادر در سمت فرماندهی لشکر و تییپ قرار می گرفتند، از همین رو فرماندهان نیروهای مردمی برادرانی چون محسن رضایی۲۷سال، شمخانی ۲۵ سال رحیم صفوی،۲۷سال،شهید حسن باقری ۲۵ سال، خرازی، ۲۳ سال، شهید همت ۲۵ سال، باکری ۲۶سال، متوسلیان ۲۷ سال، شهید زین الدین ۲۱ سال، قالی باف ۱۹ سال، شهید سلیمانی ۲۴ سال، سلامی ۲۰ سال،کشکولی ۲۵ سال، جعفری ۲۳ سال، مرتضی قربانی ۲۳سال، بروجردی ۲۶ سال، قاانی۲۳ سال،فدوی ۱۹سال،مصطفی ایزدی ۲۴ سال، که درکنار فرماندهان رشید ارتش جمهوری اسلامی بزرگترین عملیات چون کربلای ۵،طریق القدس، بیت المقدس را فرماندهی  نمودند و این تجربه موفق  نشان داد که اگر باور به استعداد و خلاقیت جوانان وجود داشته باشد آنان می توانند بی نام و نشان و بدون هیچ ستاره و درجه و مرتبه ای بزرگ ترین افتخار برای کشور و نظام خلق نمایند، همانگونه که دردفاع مقدس خلق نمودند.

۵-(روحانیت عمامه بر سر لباس رزم برتن نقش آفرینان دفاع مقدس

پنجمین خصوصیت دفاع مقدس نقش آفرینی روحانیت با (عمامه ای برسر و لباس رزم برتن) بوده است، روحانیت در دفاع مقدس با پوشیدن لباس رزم درخط مقدم و رویارویی مستقیم با دشمن حضور می یافت با عرضه همه داشته دینی که در حوزه آموخته بود رزمنده را سرمست از عشق و معرفت به حضرت حق می کرد و روحیه مضاعف به آنان می داد، و با برگشت از جبهه و عرضه آنچه که از ایثار و اخلاص رزمندگان به مردم آنان را بسیج در حمایت و پشتیبانی از رزمندگان می نمود، تلاش بی وقفه ای که درچنین گستردگی برای تاریخ تشیع و روحانیت سابقه نداشته است از همین رو شهدای روحانی در دفاع مقدس سه هزار ۵۰۱ شش برابر نسبت به کل شهداء ازسایر طبقات ونهاد ها بوده است.

۶-(یک شکلی و بی ریایی و اوج اخلاص در دفاع مقدس

ششمین خصوصیت ویژه ای که دفاع هشت ساله ایران مقابل تجاوز ارتش بعث عراق را مقدس کرد ((یک شکلی و اوج تواضع و اخلاص)) در بین رزمندگان به ویژه فرماندهان بود، چرا که درجه و مرتبه ای درمیان نبود و آنچنان واژه قشنگ و زیبای برادر جزء فرهنگ همه شده بود و همه رای ک شکل و یک رنگ کرده بود و هرگونه تکبر، خود برتربینی پس زده شده بود جز تواضع وفروتنی در بین آنان دیده نمی شد، شهید سردار سلیمانی روایت می کند که: (( شهید باکری فرمانده لشکر به تعویض روغنی لشکر مراجعه می کند رزمنده ای که می بایست این کار را انجام دهد مشغول شستن لباسش بوده است می گوید من دارم لباسم را می شویم، شهید باکری می گوید مشکلی نیست من لباست را می شویم و شما روغن را عوض کن او می پذیرد بعد متوجه می شود که این آقا فرمانده لشکر بوده است که لباسش راشسته است)). 

این روحیه از فرماندهان به افراد تیب ولشکر سرریز می شد و همه را یک دست به سمت نورانیت وصفای باطن پیش می برد.

۷-(عقلانیت و تدبیر قاعده واصل حاکم بر تصمیم گیری

هفتمین خصوصیت دفاع مقدس که آن را تبدیل به فرهنگ نمود (عقلانیت و تدبیر) به عنوان قاعده و اصل حاکم بر تمام تصمیم گیری ها بود، چرا که در این هشت سال ((۵۶ عملیات)) بزرگ وکوچک انجام گرفت و در تمام این طرح های عملیاتی میزان و اصل برآن بوده است که با کمترین تلفات انسانی و خسارت نظامی موفق ترین عملیات حاصل شود، از همین رو در طراحی عملیات همه محاسبات و همه احتمالات از نظر نظامی در نظر گرفته می شد و با خرد جمعی فرماندهان هوایی، زمینی، سپاه و ارتش البته باتوکل به خدا و توسل به اهل بیت علیهم السلام اتخاذ تصمیم می شد و با اعلان رمز عملیات که با نام اسماء الهی و و ذوات مقدس اهل بیت علیهم السلام بود تهاجم به دشمن آغاز می شد، و حتی پذیرفتن قطعنامه از جانب حضرت امام خمینی رضوان الله علیه با مطالعه دقیق  و محاسبه دقیق این عارف حکیم انجام گرفت که دشمن را در یک محاسبه غلط قرار داد که صدام مرتکب اشتباه دیگری بعد از اشتباه حمله به ایران شد و به کویت که ازجمله حامیان مالی وی در هشت سال جنگ بود حمله کرد وهمین موجب شد که تا توسط حامیان آمریکا یی واروپایی خودش ساقط شود و به دست جنایت کاران دیگر جنایت کاران دیگر به زباله دان تاریخ انداخته شود.

۸-(اقتدار ملت در اوج مظلومیت وتنهایی

هشتمین خصوصیتی که دفاع مقدس هشت ساله را به فرهنگ تبدیل کرد و فراتر از زمان و مکان قرار داد ((اقتدار در اوج مظلومیت)) بوده است، چراکه:

اولا: از نظر تامین هزینه مادی و مالی چهارکشور عربی حوزه خلیج فارس مهمترین تامین کننده کشور متجاوز عراق در جنگ هشت ساله بودند

ثانیا: از نظر لجستگی و تامین تسلیحاتی کشورهای، چین، روسیه، آلمان، فرانسه، آمریکا باهم به رقابت برخاسته بودند و در مدت هشت سال جنگ آنچنان کشور متجاوز عراق را پشتیبانی می کردند. بطوری که عراق با این سلاح های مدرن توانست نیرو‌های زمینی ارتش خود را از۲۷ لشکر در سال ۶۵ به ۵۰لشکر در سال ۶۸ افزایش دهد، علاوه بر آمریکا، برزیل، انگلیس و آرژانتین که در صنعت نظامی تقریبا پیشرفته بودند تسلیحاتی را در اختیار عراق قرار می دادند. ایتالیا و بلژیک با ارسال موشک های پیشرفته ضد زره و کمک به عراق در ساخت توپخانه دوربرد و بخش‌های دیگر ارتش این کشور از جمله حامیان عراق بودند. فرانسه نیز ۷/۴ میلیاردکمک مالی در اختیار رژیم بغداد قرار داد و همچنین به منظور تجهیز صدام هواپیماهای سوپر استاندارد و موشک‌های لیزری که از آخرین دستاوردهای صنعت نظامی فرانسه بود در اختیار ارتش عراق قرار ‌گرفت.

آلمان نیز از دیگر کشورهایی بود که با ارسال مواد شیمیایی به یاری صدام شتافت به طوری که عراق را قادر ساخت تا ۶۰۰۰تن بمب شیمیایی علیه ایران به کار گیرد بین شوروی نیزهمچون آمریکا انواع کمک‌های تسلیحاتی، نظامی ومالی به صدام را جزو  برنامه‌های خود قرارداد

در طول جنگ، صدام با دریافت بیش از۶۰ میلیارد دلار ازرژیم‌های غربی، نیازهای مالی اقتصاد وابسته خود را تامین می کرد. آمریکا در کنار کشورهای دیگر علاوه بر تجهیز عراق، با کارشکنی تلاش هایی را در جهت محکومیت ایران در سازمان‌های بین‌المللی و تلاش می کرد فریاد مظلومانه ملت ایران توسط مسؤولان سیاسی ایران به گوش کشور های دیگر نرسد، و این همه حمایت های مالی، تسلیحاتی، سیاسی دول غرب و شرق از دولت جنایت کار عراق در حالی انجام می گرفت که حاضر به فروختن سیم خاردار به ایران نمی شدند.

درچنین شرایط سخت تنگنای مالی وتسلییحاتی کشور ایران مظلومانه وتنها ی تنها در برابر بیش از۸۵ کشور حمایت کننده کشور متجاوز عراق  با هدایت قائد عظیم الشأن خویش حضرت امام خمینی رضوان الله علیه تصمیم خودش را گرفت و با اتکاء به توانایی داخلی  و اتکال بر قدرت لایزال الهی با اقتدار حاضر به عقب نشینی و معامله با دشمن به قیمت یک وجب از خاک پاک کشورش نشد بلکه جوانمردانه به پای تصمیم خود تا اخر ایستاد و مقاومت کرد.

۹-(مردمی بودن دفاع مقدس

نهمین خصوصیتی که دفاع مقدس را مقدس و تبدیل به فرهنگ و مکتب درس آموز برای آیندگان و مدلی برای دفاع از تمامییت  کشورها قرارداد ((مردمی بودن دفاع مقدس )) بوده است، چرا که تجاوز حزب بعث و عفلقی عراق در موقعیت و شرایطی انجام گرفته بود، ارتش که وظیفه و رسالتش دفاع از تمامیت ارضی کشور بود به دلیل انقلاب اسلامی ازهم پاشیده شده بود، انسجام و آمادگی لازم برای دفاع همه جانبه نداشت، سپاه پاسداران نیز ارگان نظامی تازه تاسیسی بود که نیروی لازم در اختیار نداشت،  تنها راهکار برای دفاع از تمامییت ارضی کشور و انقلاب تازه به بار نشسته، مردمی وهمگانی شدن دفاع مقدس بوده است، که فقط با فراخوانی ازطریق مساجد وحسینیه ها جذب نیروی داود طلب و عاشق شهادت که پدر ومادر و همسران رزمنده لباس رزم را برتن آنان می کردند آماده جهاد می نمودند، می توانست مانع پیشروی دشمن متجاوز شود.

از همین رو به سرعت سپاه پاسداران  عهده دار جذب نیروی مردمی و آموزش کوتاه مدت در چگونگی استفاده از سلاح سبک وسنگین شد و توانست با این نیروی مردمی سد عظیم و ناگسستنی لشکرها و تیب هایی به وجود آورد و هشت سال در برابر دشمن متجاوز که ۸۵ کشور جهان ازآن پشتیبای مالی و لجستگی می نمودند در ۵۶ عملیات بزرگ و کوچک به همراه ارتش غیور و دلاور بایستد و او را وادار به شکست خفت بار نماید.

 ۱۰-(عطر معنویت تا وصل به عالم قدس

دهمین خصوصیتی که دفاع مقدس را فراتر از زمان و مکان و تکرار عاشورای سید الشهداء علیه السلام قرار داده است(( وصل شدن رزمندگان به عالم قدس)) بوده است، چرا که توفیق تشرف به پوشش لباس رزمندگی میسر نمی شد مگر آنکه شخص رزمنده از هرگونه تعین، وابستگی دنیوی رها و سبکبال شده باشد، و چون رزمنده تحت فرماندهی فرمانده تیب و لشکری قرار می گرفت  که وی خود ازهمین جنس و در اوج معنویت‌ قرار داشت فرمانده و رزمنده مجاهد در کانال سلوک معنوی قرار می گرفتند که وصل شدن به عالم قدس بود که یکی از این دو سرنوشت ملکوتی وآسمانی برای آنان رقم می خورد: گروهی مصداق((.من الْمؤْمنین رجالٌ صدقوا ما عاهدوا اللّه علیْه فمنْهمْ منْ قضى نحْبه)) شده و به لقاءالله و فیض شهادت می رسیدند و گروه دیگر مصداق «ومنْهمْ منْ ینْتظر وما بدّلوا تبْدیلًا:احزاب آیه ۲۳.  « می شدند و به مقام پر افتخار جانبازی، آزاده، یا ایثارگری نایل می گردیدند. تا سند زنده باقی بمانند پیام رسان شهدای هشت سال دفاع مقدس باشند، و این است که همه ما را وا می دارد هرساله در مقام تجلیل از هشت سال دفاع مقدس برآییم و با بازخوانی آن به زوایای پنهان و پیدای درس آموز این سند افتخار امت اسلامی و این گنج معنوی دست یابیم و الگوی رفتار عملی خود قرار دهیم.