سیره و روش زندگی امام هفتم شیعیان:

 دربحث بندگی پروردگار، یک عبادت داریم و یک عبودیت؛به این معنا که عبادت حرکاتی است که برای رضای خداوند انجام می‌دهیم؛ مثل نماز، روزه و حج. عبودیت یعنی تسلیم محض بودن در برابر خداوند. از بزرگترین ویژگی‌های زندگی موسی بن جعفر (ع) این است که ایشان اهل عبودیت بودند؛ در نتیجه اگر کسی مانند امام کاظم (ع) در باطنش نظام عبودیت پروردگار را چیده باشد، همه عالم بندگی او را می‌کند.

در حدیث قدسی نقل شده است که پروردگار متعال می‌فرمایند: »عبدی أطعنی حتی أجعلک مثلی، أنا حیّ لا اموت اجعلک حیّا لا تموت، أنا غنیّ لا أفتقر أجعلک غنیّا لا تفتقر، أنا مهما أشاء یکون أجعلک مهما تشاء یکون»؛ بنده ام، از من اطاعت کن که تو را مانند خود سازم. همان طورى که من زنده هستم و نمى میرم تو هم همیشه زنده باشى. همان طورى که من غنى هستم فقیر نمى شوم تو هم همیشه غنى باشى. همان طورى که من هر چه را اراده کنم مى شود، تو را هم همین طور سازم.

امام موسی بن جعفر (ع)، چون در عبودیت و بندگی پروردگار خود را قرار داده بودند، همه را با خودشان هماهنگ می‌کردند. نتیجه‌ای که می‌توان از این روایت و سیره امام کاظم (ع) گرفت این است که ارتباط با امام موسی بن جعفر (ع) هماهنگی باطن انسان با پروردگار را به وجود می‌آورد.

 

*رویدادهای مهم تاریخی دوره امامت امام موسی کاظم (ع(

از جمله رویدادهای مهم در سیر زندگی امام موسی کاظم (ع) شهادت پدر بزرگوارشان امام جعفر صادق (ع) و رئیس مکتب جعفری بود؛ پس از ایشان فرزند مبارکشان امام موسی کاظم (ع) باید چراغ علمی را که جد بزرگوارشان امام محمد باقر (ع) روشن کرده‌اند را نگه می‌داشتند تا با وجود انشعابات در مذهب شیعه مانند اسماعیلیه و ... دین اسلام دچار انحراف نشود.

البته باید در نظر داشت که یکی از اتفاقات مهم در زندگی امام موسی کاظم )ع) مبارزات پی‌درپی ایشان با دستگاه حکومتی هارون الرشید بود. ایشان به مناسبت های مختلف با حکومت جور آن زمان درگیر بودند و دشمن بارها تلاش کرد تا با توطئه‌چینی امام (ع) و شیعیان را پیش چشم همگان بدنام کند.

 

*برخورد‌های سیاسی امام کاظم (ع(

دورانى که امام کاظم علیه السّلام در آن زندگى مى کرد، مصادف با نخستین مرحله استبداد و ستمگرى حکّام عباسى بود. این اعمال فشار از زمان امام صادق علیه السّلام آغاز شد و تا زمان امام رضا علیه السّلام که دوره خلافت مأمون بود با شدّت هر چه تمام‌تر ادامه یافت؛ مردم در زمان مأمون اندکى احساس امنیت سیاسى کردند، ولى دیرى نپایید که دستگاه خلافت بدرفتارى و اعمال فشار بر مردم را دوباره از سر گرفت. فشار سیاسى عباسیان در دوره‌اى آغاز شد که پیش از آن امام باقر و صادق (ع) با تربیت شاگردان فراوان، بنیه علمى و حدیثى شیعه را تقویت کرده بودند و جنبشى عظیم در میان شیعه پدید آورده بودند. رسالت امام موسی کاظم (علیه السلام) آن بود تا در این حرکت علمى، توازن و تعادل فکرى را میان شیعیان برقرار کنند.

عصر امام کاظم علیه السّلام دوران بسیار سختى براى شیعیان بود و در این دوران حرکت هاى اعتراض‌آمیز متعددى از ناحیه شیعیان و علویان نسبت به خلفاى عباسى صورت گرفت که از مهم‌ترین آن‌ها قیام حسین بن على در زمان حکومت هادى عباسى و نیز جنبش یحیى و ادریس فرزندان عبدالله بود که در زمان هارون رخ داد. در واقع مهمترین رقیب عباسیان، علویان بودند و طبیعى بود که حکومت آنان را سخت تحت نظارت آن‌ها بگیرد. امامان شیعه همگى بر لزوم رعایت تقیه پافشارى کرده و مى کوشیدند تا تشکّل شیعه و رهبرى آن‌ها را به طور پنهانى اداره نمایند. طبعا این وضعیت سبب مى‌شد تا تاریخ نتواند از حرکات سیاسى آن‌ها ارزشیابى دقیقى به عمل آورد.

 

*شهادت امام موسی کاظم (ع)

واپسین روز‌های عمر امام کاظم (ع) در زندان سندی بن شاهک سپری شد. شیخ مفید گفته است سندی، به دستور هارون الرشید امام را مسموم کرد و امام سه روز پس از آن به شهادت رسید. شهادت وی ۲۵ رجب سال ۱۸۳ق در بغداد رخ داده است. درباره زمان و مکان شهادت امام کاظم (ع) نظرات دیگری هم وجود دارد.

پس از آن‌که موسی بن جعفر (ع) به شهادت رسید، به دستور سندی بن شاهک پیکر او را روی پل بغداد قرار دادند و اعلام کردند که موسی بن جعفر به مرگ طبیعی از دنیا رفته است. درباره چگونگی شهادت وی گزارش‌های متفاوتی وجود دارد؛ بیشتر تاریخ‌نویسان بر این باورند که یحیی بن خالد و سندی بن شاهک او را مسموم کرده‌اند.

پیکر موسی بن جعفر (ع) را در منطقه شونیزیه در مقبره خانوادگی منصور که به مقابر قریش شهرت داشت، دفن کردند. مدفن ایشان به حرم کاظمین مشهور است. گفته شده دلیل عباسیان برای این‌که بدن امام را در این مقبره دفن کردند، ترس از آن بود که مبادا مکان دفن او محل تجمع و حضور شیعیان شود.