جلسه ی بیست و چهارم از سلسله جلسات اخلاق به تدریس حجت الاسلام والمسلمین حسینی امام جمعه و نماینده ی ولی فقیه در شهرستان کاشان ، دوشنبه مورخ 18 تیرماه 1403 در مسجد بقیه الله دانشگاه علوم پزشکی کاشان برگزار شد.

حجت الاسلام و المسلمین حسینی در ابتدا ضمن مرور نکات جلسه قبل به بیان ادامه ی تفسیر خطبه اول از نهج البلاغه شریف پرداخنتد :

ثمّ فتق ما بیْن السّموات الْعلا فملأهنّ أطْواراً منْ ملائکته منْهمْ سجودٌ لا یرْکعون و رکوعٌ لا ینْتصبون و صافّون لا یتزایلون و مسبّحون‏ لا یسْأمون‏ لا یغْشاهمْ نوْم الْعیون و لا سهْو الْعقول و لا فتْرة الْأبْدان و لا غفْلة النّسْیان (سپس آسمان هاى بالا را از هم گشود، و از فرشتگان گوناگون پر نمود. گروهى از فرشتگان همواره در سجده اند و رکوع ندارند و گروهى در رکوعند و یاراى ایستادن ندارند و گروهى در صف هایى ایستاده اند که پراکنده نمى شوند.و گروهى همواره تسبیح گویند و خسته نمى شوند و هیچ گاه خواب به چشمشان راه نمى یابد، و عقل هاى آنان دچار اشتباه نمى گردد، بدن هاى آنان دچار سستى نشده، و آنان دچار بى خبرى برخاسته از فراموشى نمى شوند. )

ایشان بیان داشتند : شارحان نهج البلاغه هرکدام از این فرمایشات امیر المومنین علی (ع) را با آیات قرآن کریم در ارتباط میدانند ، تعدادی از این آیات با تفسیر مرحوم طباطبائی را در ادامه عرض میکنم.

آیت الله جوادی در تفسیر سلونی قبل ان تفقدونی می فرمایند :  این بیانات نشان می دهد که انسان نسبت به فرشتگان مقام جامعیت دارد (انسان می تواند مجموع این کمالات و حالات را داشته باشد.)

یکی از آیات ، آیه ی غفلت است ، آیت الله جوادی در سلونی ج 1 ص 187 می فرماید : ملائکه غفلت ندارند : تبیین ایشان این است که ذکر و یاد خدا تضمین کننده ی حیات انسان است.

ایشان ادامه دادند : در مقابل ذکر ، غفلت و نسیان وجود دارد یعنی سم آن ذکر و حیات این موارد است (حیات با سم غفلت از بین می رود) . می گویند  ملائکه غفلت ندارند، قبل از ملائکه 124000پیامبر و اولیای الهی نیز خصوصا پیامبر اکرم غفلت نداشتند ، در خصوص پیامبر نیز آیه ای در این باب وجود دارد ، حضرت امیرالمومنین اینجا می فرمایند: سراسر هستی فرشته عبادت است ، یعنی ذره ای عبادت فرشته با غفلت همراه نیست.

نکته ای را امیر المومنین به ما آدم های غافل تذکر میدهد که اگر شما غافل شدید بدانید شیطان در کمین انسان غافل است (معانی الاخبار ص 198 : غافل لیس بمغفول عنه )

سوالی که مطرح میشود این است که چه کار کنیم غافل نشویم :

چند  راه برون رفت از غفلت :

1. تذکر ایام ( یادآوری کودتا نوژه) ( روایت داریم : ان من عرف الایام لم یغفل عن الاستعداد)

2. تصمیم به کار خوب گرفتن : ( قال رسول الله (ص) : یا اباذر هم بالحسنه و ان لم تعملها ، لکیلا تکتب من الغافلین )

3. نماز اول وقت :(امام باقر (ع) :ایما مومن حافظ علی الصلوات المفروضه فصلاها لوقتها فلیس هذا من الغافلین )

4. دوام ذکر : (حضرت امیر : بدوام ذکرالله تنجاب الغفله )

5. امام صادق : اگر روزی 50 آیه بخوانید جزء غافلین نوشته نمی شوید

نکته ای دیگر در این خطبه صافون است.

حجت الاسلام و المسلمین حسینی در بیان نکات این کلمه اشاره ای داشتند به  آیه ی 164 تا 166 سوره ی صافات و افزودند : در ذیل این آیه ی شریفه علامه طباطبائی در المیزان ج 17 ص 175 بیانی دارند : مقام معلوم داشتن فرشتگان یعنی مشخص و معین است که حق ندارند از آن مقام تعدی کنند ( فطری اوست که این کار را انجام دهد ) صافون یعنی صف به صف ایستاده ایم در پیشگاه الهی در انتظار اوامر الهی که بر اساس اراده الهی آنها را اجرا کنیم.

اینکه ملائکه به رکوع و سجود هستند (سجود بدون رکوع و....) آیا برای آنها  قربی هست یا خیر؟  

مرحوم علامه ذیل آیه 20 سوره انبیا در المیزان ج 14 ص 265  نکته ای بیان نمودند که شما یک مولا و عبدی را در نظر بگیرید، در نظر داشته باشید که یک سلطان اعتباری یک دستیار ویژه هم دارد هر چه تقرب او به مولایش بیشتر می شود وظایف او را تخفیف می دهد .

در حقیقت توسط خداوند متعال نیز هرچه عبد تقربش بیشتر باشد یک چنین حالتی به وجود می آید که در این حالت عبد غرق می شود در جمال خداوند متعال ،عالی ترین مقام برای 5 تن و 14 معصوم هم چنین است که در جامعه کبیره نیز داریم : اهل بیت مستغرق بودند در توحید.

در رابطه با این موضوع نیز خداوند به پیامبر می فرماید برو به زمین و دست انسانها را بگیر. 

مرحوم امام در تفسیر این حدیث ( ما اوذی نبی مثل ما اوذیت ) که یک معنای این اذیت را عاشورا و دیگری را زحماتی که برای حضرت زهرا ایجاد شده بیان میکنند می فرمایند : جدا کردن پیامبر از مقام  استغراقی او در توحید که در زمین بیاید برای هدایت انسان ، بزرگترین اذیت برای پیامبر عظیم الشان بوده است.