اصل 115 قانون اساسی تصریح می کند : (( رئیس جمهور باید از میان رجال مذهبی و سیاسی که واجد شرایط زیر باشند انتخاب گردد ، ایرانی الاصل ، تابعیت ایران ، مدیر و مدبر ، دارای حسن سابقه و امانت و تقوی ، مومن و معتقد به مبانی جمهوری اسلامی ایران و مذهب رسمی کشور ))



سوال اصلی در چرایی وجود این ویژگی ها در رئیس جمهور است که قانون اساسی پاسخ آن را در اصل 121 بیان کرده است . رئیس جمهور برای مدیریت کشور در پیشگاه ملت بزرگ ایران قسم یاد می کند و هر فردی برای اجرای قسم خود ، ضروری است که از استعداد و ظرفیت لازم برای عملیاتی کردن آن قسم برخوردار باشد . بنابراین شرایط 13 گانه رئیس جمهور در اصل 115 برای انجام وظایف 20 گانه مطرح در اصل 121 می باشد .



ویژگی 13 گانه رئیس جمهور در اصل 115

    



انتخابات



 مقام معظم رهبری :



" در همه ‏ى برنامه‏ریزیها، سند چشم‏انداز در نظر باشد و این را در همه‏ى سطوح ملاحظه کنند. ثبات در برنامه‏ریزى، شرط موفقیت است. اگر ثبات در برنامه‏ریزى و استمرار در جهت درست نباشد- که البته این حرکت در طول راه تصحیح هم خواهد شد، لکن جهت‏گیرى یکى است و استمرار دارد- سازندگى و پیشرفت کشور به نتیجه نخواهد رسید. بیست سال را در نظر بگیرید. هر سال ما یک برنامه‏ داریم- برنامه‏ى یک‏ساله که با بودجه به مجلس داده مى‏شود- که اگر بنا باشد جهت‏گیرى منظم نباشد، امکان دارد تناقض در این برنامه‏ها، اصلًا کارهائى را هم که انجام مى‏گیرد، خنثى کند. ما برنامه‏هاى پنج‏ساله درست کرده‏ایم- در همه‏ى دنیا معمول است- اما اگر برنامه‏ى پنج‏ساله‏ى امروز در جهت مقابل برنامه‏ى پنج‏ساله‏ى دیروز یا در جهت مقابل برنامه‏ى پنج‏ساله‏ى فردا باشد، این کارها همدیگر را از بین خواهد برد و اصلاح هرگز صورت نخواهد گرفت؛ چون فعالیتها همدیگر را خنثى مى‏کنند و نتیجه، ضایع شدن سرمایه‏هاى ملى است. ما براى اینکه این اتفاق نیفتد، برنامه‏ى بلندمدت کلى عام را به عنوان سند چشم‏انداز تهیه کردیم. این، برنامه‏ى کلى بیست‏ساله است. برنامه‏ها زیر این سقف باید شکل بگیرند؛ برنامه‏هاى پنج‏ساله در این جهت باید حرکت کنند. هر دولتى سر کار مى‏آید، این جهت را حفظ کند؛ آن وقت برنامه‏ها مى‏شوند مکمل هم. " (1)



2- اعتقاد راسخ بر اجرایی نمودن میثاق ملی مردم ایران با نظام جمهوری اسلامی ، یعنی قانون اساسی :



به ویژه اصولی که با معیشت مردم در ارتباط است ؛ اما با گذشت بیش از سه دهه از زمان تصویب آنها ، هنوز برخی از اصول به طور کامل اجرا نشده اند . برای نمونه :



اصل 28- هر کس حق دارد شغلی را که بدان مایل است و مخالف اسلام و مصالح عمومی و حقوق دیگران نیست برگزیند . دولت موظف است با رعایت نیاز جامعه به مشاغل گوناگون برای همه افراد ، امکان اشتغال به کار و شرایط مساوی را برای احراز مشاغل ایجاد نماید .



اصل 29- برخورداری از تامین اجتماعی از نظر بازنشستگی ، بیکاری ، پیری ، از کار افتادگی ، بی سرپرستی ، در راه ماندگی ، حوادث و سوانح و نیاز به خدمات بهداشتی و درمانی و مراقبت های پزشکی به صورت بیمه و غیره حقی است همگانی .



دولت مکلف است طبق قوانین از محل درآمدهای عمومی و درآمدهای حاصل از مشارکت مردم ، خدمات و حمایت های مالی فوق را برای یک یک افراد کشور تامین کند .



سرمایه اصلی یک کشور نیروی انسانی است و هر کار بزرگی به دست انسان های بزرگ انجام می پذیرد ؛ بنابراین در دهه پیشرفت و عدالت بایستی افراد کارآمد ، متعهد ، متخصص ، دلسوز و کاردان ، مقدم بر افراد ناکارآمد باشند تا چرخ های جامعه به سمت پیشرفت و توسعه شتاب بیشتری بگیرند



اصل 30 – دولت موظف است وسائل آموزش و پرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد و وسائل تحصیلات عالی را تا سر حد خودکفائی کشور به طور رایگان گسترش دهد .



اصل 31- داشتن مسکن متناسب با نیاز، حق هر فرد و خانواده ایرانی است . دولت موظف است با رعایت اولویت برای آنها که نیازمند ترند ، بخصوص روستانشینان و کارگران زمینه اجرای این اصل را فراهم کند .



مقام معظم رهبری :



" کار مهم دیگر- که مخاطب و مسئول آن، دولت است- اهتمام به رفع عوامل نارضائى و مشکل‏ساز براى مردم است: مسئله‏ى معیشت‏، مسئله‏ى اشتغال، مسئله‏ى سامانه‏هاى ادارى، مسئله‏ى منصوبان دستگاه‏ها- بخصوص در سطوح بالا- مسئله‏ى شهردارى‏ها، مسئله‏ى نیروى انتظامى، که مباشراً و مستقیماً با مردم روبه‏رو هستند و میتوانند بسیارى از مشکلات مردم را برطرف کنند یا خداى نکرده نارضائى‏هائى به وجود بیاید. بنابراین دستگاه‏ها در مسائل گوناگون، اهتمام و هماهنگى داشته باشند؛ هماهنگى و هم‏افزائى داشته باشند؛ اختلاف وجود نداشته باشد؛ که این هم مربوط به دستگاه‏هاى دولتى است. " (2)



3- اعتقاد و التزام به حاکمیت قانون در جامعه و تکیه بر قانون محوری  دولت و قانون گرایی در اجرا و مطالبه قانون مندی از مردم ؛



هر کشور برای پیشرفت و توسعه خود نیازمند قانون بوده و برای بقاء و استمرار پیشرفت نیازمند قانون است . قانون و قانون گرایی شاکله یک جامعه متمدن و پیشرفته است که هر رشد و نموی بر اساس آن اتفاق می افتد ؛ بنابراین در دهه پیشرفت و عدالت آن چه زمینه ساز این حرکت بزرگ است ؛ قانون و قانون مداری و قانون گرایی است .



خانواده از نگاه رهبری



 



مقام معظم رهبری :



" قانون‏ را اهمیت بدهید. قانون‏- وقتى‏که با سازوکار قانون‏ اساسى پیش رفت- حتمیت و جزمیت پیدا مى‏کند. ممکن است همان مجلس یا دولت یا دیگران مقدماتى فراهم کنند که آن قانون‏ عوض بشود- با طرحهایى که در مجلس مى‏آید، با لوایحى که دولت مى‏دهد، با تصمیم‏سازى‏هایى که در بخشهاى مختلف انجام مى‏گیرد- عیبى ندارد؛ اگر قانون‏ نقص دارد، ضعف دارد و غلط است، عوض بشود؛ اما تا مادامى که قانون‏، قانون‏ است، حتماً بایستى به آن عمل بشود و به آن اهمیت داده بشود . " (3)



4- اعتقاد و التزام به مدیریت علمی و نخبه پروری با رویکرد کادر سازی و کار گروهی ؛



سرمایه اصلی یک کشور نیروی انسانی است و هر کار بزرگی به دست انسان های بزرگ انجام می پذیرد ؛ بنابراین در دهه پیشرفت و عدالت بایستی افراد کارآمد ، متعهد ، متخصص ، دلسوز و کاردان ، مقدم بر افراد ناکارآمد باشند تا چرخ های جامعه به سمت پیشرفت و توسعه شتاب بیشتری بگیرند .



5- روحیه آرمان گرایی توام با واقع بینی و پرهیز از شعارگرایی ؛



اگر جامعه دچار شعارزدگی شود اعتماد ملی که موتور حرکت یک جامعه است با خدشه روبه رو می شود ؛ بنابراین رئیس جمهور مطلوب دهه پیشرفت و عدالت ، باید در عین حفظ روحیه آرمان گرایی ، از تاکید بر شعارهای غیرواقعی پرهیز کند .



مقام معظم رهبری :



"مردم به این شعارها دلبسته‏اند، علاقه‏مندند. شعار عدالت‏طلبى، براى مردم جذاب است؛ شعار اجتناب از اشرافیگرى، براى مردم شعار مطلوب و شعار جذابى است؛ یا شعار خدمت‏رسانى به مردم، یا شعار استکبارستیزى، یا شعار ساده‏زیستى، یا شعار کار و تلاش و خدمت به مردم؛ اینها چیزهائى است که مردم دوست میدارند و اینها را میخواهند. یک‏ جامعه و یک کشور و یک ملت بیدار از مسئولینش این چیزها را مطالبه میکند: مطالبه‏ى عدالت، مطالبه‏ى انصاف، مطالبه‏ى خدمت، مطالبه‏ى ارتباط صمیمى با مردم، مطالبه‏ى دین، پایبندى به ارزشهاى دینى، پایبندى به شرع. این چیزها را مردم میخواهند و دوست میدارند. شما هم بحمداللّه این شعارها را داده‏اید، مردم هم قبول و اقبال کرده‏اند؛ این را مغتنم بشمارید ." (4)



پاسخگوی کار خود ؛ پاسخگوی تصمیم خود ؛ پاسخگوی سخنی که بر زبان آورده اند و تصمیمی که گرفته اند . روحیه انتقاد پذیری لازمه برقراری پیشرفت و عدالت است و استقرار و استمرار این روحیه مانع شکست و سقوط دولت ها است



6- دردمندی ودلسوزی برای جامعه و ملت ؛



در گفتمان نظام اسلامی ، یکی از مهم ترین ویژگی های مدیر. دردمندی و دلسوزی است . احساس مسئولیت ، جامعه را به سمت توسعه و پیشرفت رهنمون می کند . لذا رئیس جمهور دهه پیشرفت و عدالت نمی تواند نسبت به معیشت ، رفاه ، فرهنگ ، اخلاق مردم بی تفاوت باشد .



مقام معظم رهبری :



"بهترین، آن کسى است که درد کشور را بفهمد، درد مردم را بداند، با مردم یگانه و صمیمى باشد، از فساد دور باشد، دنبال اشرافیگرى خودش نباشد. آفت بزرگ ما اشرافیگرى و تجمل‏پرستى است؛ فلان مسئول اگر اهل تجمل و اشرافیگرى باشد، مردم را به سمت اشرافیگرى و به سمت اسراف سوق خواهد داد.



... اولین کار این است که ما مسئولین کشور را، افرادى انتخاب کنیم که مردمى باشند، ساده‏زیست باشند، درد مردم را بدانند و خودشان از درد مردم احساس درد کنند. این هم به نظر من شاخص مهمى است ." (5)





 



7- انقلابی بودن ، تلاش برای احیاء ، تقویت و گسترش گفتمان انقلاب ، امام راحل و مقام معظم رهبری :



آن چه نظام جمهوری اسلامی ایران را در عرصه بین الملل به یک قدرت جهانی و تاثیرگذار تبدیل می کند ، روحیه انقلابی مسئولان و مردم غیور ایران است ؛ این روحیه در دهه پیشرفت و عدالت موتور حرکت های اثربخش محسوب می شود .



8- زمان شناسی و بصیرت در دین و سیاست ؛



با توجه به ظهور پیچیدگی های سیاسی و اعتقادی در عرصه بین الملل ، داشتن قوه تشخیص به جا و تصمیم گیری به موقع و صحیح یکی از الزامات رئیس جمهور مطلوب در دهه پیشرفت و عدالت است .



مقام معظم رهبری :



"اینکه بنده مسئله‏ى بصیرت‏ را براى خواص تکرار مى‏کنم، به خاطر این است. گاهى اوقات غفلت مى‏شود از دشمنى‏هائى که با اساس دارد مى‏شود؛ این‏ها را حمل مى‏کنند به مسائل جزئى. ما در صدر مشروطه هم متأسفانه همین معنا را داشتیم. در صدر مشروطه هم علماى بزرگى بودند- که من اسم نمى‏آورم؛ همه مى‏شناسید، معروفند- که این‏ها ندیدند توطئه‏اى را که آن روز غرب‏زدگان و به اصطلاح روشن‏فکرانى که تحت تأثیر غرب بودند، مغلوب تفکرات غرب بودند، طراحى مى‏کردند؛ توجه نکردند که حرف‏هائى که این‏ها دارند در مجلس شوراى ملى آن زمان مى‏زنند، یا در مطبوعاتشان مى‏نویسند، مبارزه‏ى با اسلام است؛ این را توجه نکردند، مماشات کردند.  نتیجه این شد که کسى که مى‏دانست و مى‏فهمید- مثل مرحوم شیخ فضل الله نورى- جلوى چشم آن‏ها به دار زده شد و این‏ها حساسیتى پیدا نکردند؛ بعد خود آن‏هائى هم که به این حساسیت اهمیت و بها نداده بودند، بعد از شیخ فضل الله مورد تعرض و تطاول و تهتک آن‏ها قرار گرفتند و سیلى آن‏ها را خوردند؛ بعضى جانشان را از دست دادند، بعضى آبرویشان را از دست دادند. این اشتباهى است که آنجا انجام گرفت؛ این اشتباه را ما نباید انجام بدهیم. " (6)



قانون اساسی عالی‌ترین سند



 



9- جامع نگر بودن و پرهیز از بخشی نگری در راستای توسعه متوازن و همه جانبه کشور ؛



ایران اسلامی در مقاطع مختلف زمانی با توسعه اقتصادی ، سیاسی ، فرهنگی در قالب حرکت های یک جانبه مواجه بوده است ؛ غافل از آن که توسعه ایران اسلامی بایستی متوازن ، همه جانبه و با رویکرد ارزشی باشد . تا مقدمه و بستری برای عرضه تمدن بزرگ اسلامی برای جهانیان باشد .



مقام معظم رهبری :



"ضعف ما در اقتصاد، که به سختی معیشت گروه‌هائی از مردم منتهی شد، عبارت است از وابستگی به نفت ــ که عرض کردم این یکی از ضعفهای ما است ــ بی‌اعتنائی به سیاستهای کلان اقتصادی، و سیاستها و تصمیم‌گیری‌های پی‌در‌پی روزمرّه. مسئولین کشور ــ مسولین امروز و بخصوص مسئولین آینده که بعد از انتخابات امسال بر سر کار خواهند آمد ــ به این نکته توجه کنند؛ کشور باید سیاست اقتصادی کلان روشن و مدوّن و برنامه‌ریزی‌شده داشته باشد؛ حوادث گوناگون نتواند تغییر و تبدیلی در آن ایجاد کند." (7)



10- اعتقاد و التزام به حکمت ، مصلحت ، عزت در سیاست داخلی و خارجی ؛



تسریع و سرعت بخشی به قطار پیشرفت و عدالت کشور برای فتح قله های عالی نیازمند مثلث حکمت ، مصلحت و عزت در تصمیم گیری های قوه مجریه در سیاست های داخلی و خارجی است .



مقام معظم رهبری :



"... ثالثاً انسانهاى با تدبیرى باشند، با حکمت باشند. ما در سیاست خارجى گفتیم «عزت و حکمت و مصلحت»؛ در اداره‏ى کشور هم همین جور است، در مسائل داخلى هم همین جور است، در اقتصاد هم همین جور است؛ باید با برنامه، با حکمت، با تدبیر، با نگاه بلندمدت و همه‏جانبه، با یک هندسه‏ى صحیح کارها را مشاهده کنند، نگاه کنند، وارد میدان شوند. " (8)



11- فهم کار اجرایی و دارا بودن توانایی ، استعداد ، سابقه و نشاط لازم ؛



رئیس جمهور بعد از مقام معظم رهبری دومین مقام رسمی کشور است و اجرای قانون اساسی از اهم وظایف رئیس قوه مجریه پس ضروری است رئیس جمهور دهه پیشرت و عدالت از گستردگی و اهمیت کار اجرایی تصویر کاملی داشته باشد تا همه توان ، استعداد و ظرفیت های خود را برای تحقق آن بسیج نماید .



مقام معظم رهبری :



"ما عرض کردیم سلائق مختلف و هر کسى که احساس میکند توانائى دارد، بیاید وسط میدان؛ توده‏ى مردم و جمعیت عظیم ده‏ها میلیونى ملت هم ان‏شاءاللّه وارد میدان خواهند شد؛ اما در محاسبه، آن کسانى که داوطلب میشوند، اشتباه نکنند؛ بدانند مدیریت اجرائى کشور یعنى چه. نه در ارزیابى نیازى که کشور به یک قدرت اجرائى دارد، اشتباه کنند، نه در ارزیابى توان خودشان اشتباه کنند. اگر چنانچه ارزیابى درستى انجام دادند، بیایند توى میدان؛ ملت هم نگاه میکند، انتخاب میکند. " (9)



12- شجاعت ؛



از بدیهی ترین ویژگیهای مدیریت در نظام اسلامی شجاعت است ،  شجاعت یعنی ایستادگی در مقابل زیاده خواهی ها و    قدرت های استکبار جهانی و سرعت در پذیرش حرف حق و پذیرش اشتباه و خطا .

قانون اساسی



مقام معظم رهبری :



"این ملت اهداف بلندى دارد، کارهاى بزرگى دارد، تسلیم نیست، کسى نمیتواند با این ملت با زبان زور حرف بزند. کسانى که در رأس قوه‏ى اجرائى قرار میگیرند، باید کسانى باشند که در مقابل فشارهاى دشمنان مقاوم باشند؛ زود نترسند، زود از میدان خارج نشوند؛ این یکى از شرطهاى لازم است. " (10)



13- پاسخ گویی و انتقاد پذیری :



پاسخگوی کار خود ؛ پاسخگوی تصمیم خود ؛ پاسخگوی سخنی که بر زبان آورده اند و تصمیمی که گرفته اند . روحیه انتقاد پذیری لازمه برقراری پیشرفت و عدالت است و استقرار و استمرار این روحیه مانع شکست و سقوط دولت ها است .



مقام معظم رهبری :



" انتقادپذیرى را در خودتان نهادینه کنید. باید جورى باشد که مسئولین دولتى انتقادپذیرى را در نفس خودشان پذیرا باشند. البته این کار، سخت هم هست، اما باید با سعه‏ى صدر برخورد کرد، که: «آله الرّیاسه سعه الصّدر». (2) البته ریاست به معناى آن بالانشینى‏ها نیست. اگر بخواهید مدیریت کنید، ناچارید سعه‏ى صدر داشته باشید و یک چیزهائى را تحمل کنید.  " (11)



پاسخ گویی و انتقاد پذیری دو رکن مردم داری در نظام سیاسی اسلامی است بنابراین مسئولان بلندپایه کشور ، همه باید پاسخ گو     باشند .



14- روحیه جذب حداکثری و دفع حداقلی ؛



رئیس جمهور مطلوب ، باید نقاط قوت روسای جمهوری فعلی را داشته باشند ولی نقاط ضعف را نه   در ساختار نظام اسلامی ؛ روسای جمهور و دولت ها در امتداد هم و تکمیل کننده یک دیگر هستند ؛ رئیس جمهور بعدی کل صفحه را پاک نمی کند تا از اول شروع به کار نماید؛ بلکه روش کار دولتها به مثابه دفتری است که از یک طرف شروع به نوشتن شده و روسای جمهور در امتداد هم ولی با رفع غلط و اشتباهات روسای جمهور قبلی اقدام  می کنند و البته نقاط قوت دیگران را هم حفظ و تقویت می کنند .



مقام معظم رهبری :



" من هیچ اعتقادى ندارم به دفع‏؛ من گفتم در نماز جمعه؛ اعتقاد من به جذب‏ حد اکثرى و دفع حد اقلى است‏."